Luẩn quẩn chuyện “xưa như trái dưa”

Người trồng dưa đỡ khổ hơn, sản phẩm làm ra đã "đắt hàng”, được giá, lại còn có quyền chọn lọc thương nhân về mua, ai bảo không vui? Nhưng nếu biết cụ thể hơn rằng niềm vui sẽ "ngắn chẳng tày gang” đó là thế nào, thì chắc hẳn sẽ lại thở dài đánh … sượt! Vì hóa ra, chỉ đến khi "hết mùa mới được giá”, còn nếu chính vụ dưa, thì năm nào chẳng như năm nào, lại hàng đoàn xe nối đuôi nhau dài đến cả mấy chục cây số, xếp hàng chờ được xuất đi. Theo kinh nghiệm những người có thâm niên trồng dưa hấu, kể từ nay đến đầu tháng 4 âm lịch dưa sẽ còn tăng giá, vì nguồn dưa tại các địa phương đã dần cạn, trong khi thị trường tiêu thụ tại Trung Quốc vẫn còn "ăn” mạnh. Điều này cho thấy, nếu tránh được cảnh thu hoạch ùn ứ, hoặc chỉ cần bảo quản sau thu hoạch tốt 2-3 tuần thì dưa hấu sẽ không mất giá, cứu thua cho người trồng dưa hàng ngàn tỷ đồng. Trên thực tại, dưa hấu là một loại nông phẩm dễ trồng, ít công trông nom và cho sản lượng khá cao. Nhưng đồng thời, đó cũng là một loại nông phẩm cập kênh và rủi ro đứng trong tốp đầu. Dưa đỏ tuy dễ trồng, nhưng có lẽ chưa ai xem được sản lượng cũng như những giải pháp mang tầm chiến lược về đầu ra. Đặc biệt, một số loại nông sản khác còn "tích” lại được để chờ giá lên mới bán, nhưng dưa mà "găm” lại thì đến … trâu bò cũng chẳng thèm ăn. Thế nên, đúng độ thu hoạch là cứ ùn ùn thu hoạch rồi ùn ùn chở đi. Và thế là bị "bắt chẹt”. Và "trở đi mắc núi, trở lại mắc sông”. Bán tống bán táng, bán đổ bán tháo được cũng còn là may mắn chán! Nhà báo Trần Thanh Sơn, một người có thâm niên viết về mảng kinh tế nông nghiệp và rất thông thuộc đời sống sinh sản nông thôn nói rằng, cũng là nông sản như dưa đỏ nhưng thanh long hay bưởi, cam … còn có quy trình vận tải bằng xe lạnh, nên có bị ùn ứ cũng chẳng đáng ngại như trái dưa (vận chuyển dưa giờ hoàn toàn thông thường, cùng lắm là lót một chút rơm khô cho đỡ dập nát). Mặt khác, cho đến hiện thời cũng chưa có doanh nghiệp nào đứng ra bao thầu thu mua, bảo quản, chế biến và xuất khẩu sản phẩm dưa hấu (các loại nông sản khác đều đã có). Tuốt luốt từ sản xuất đến tiêu thụ là theo kiểu "phong trào”, tự phát và tự bơi. Hơn nữa, dù là một giang san nông nghiệp, nhưng hiện chúng ta cũng chưa có một cơ sở chế biến (ép nước chẳng hạn) sản phẩm dưa hấu nào trên khuôn khổ toàn quốc. Và thế là, nếu dưa để già thì thà ăn đất còn hơn! Và đâu chỉ riêng câu chuyện quả dưa đỏ đang được nói đến trong những ngày qua. Hiện có rất nhiều loại hàng hóa nông phẩm đều gặp phải tình trạng hao hao khi tiêu thụ. Nông dân phải bỏ ra rất nhiều hoài và công sức nhưng nông phẩm họ làm ra thì bị đem bán với giá "rẻ như cho”, thậm chí phải bỏ cho gia súc ăn. Câu chuyện không mới nhưng chưa bao giờ cũ này vẫn đang làm đau lòng không biết bao nhiêu người Nông dân vốn chỉ chờ mong vào những mùa vụ nông phẩm. Có nhiều duyên do để giải thích cho hiện tượng này như sản xuất manh mún, thiếu giao hội, thiếu kế hoạch, không chủ động trong khâu chế biến… Nhưng duyên do cốt lõi vẫn là do sinh sản manh mún, thiếu kế hoạch; song song khâu phân phối hàng hóa có quá nhiều tầng nấc trung gian khiến giá cả hàng hóa bị đội lên nhiều lần khi đến tay người tiêu dùng. Dưa hấu cũng như nhiều loại nông sản thường thu hoạch theo vụ, tụ hợp trong thời kì ngắn. Thành thử, nếu không có các chính sách hỗ trợ bảo quản nông sản sau thu hoạch thì cũng sẽ rất bất lợi. Nông sản không có kho bãi để bảo quản thì chẳng thể bảo quản với chất lượng tốt, thời kì tiêu thụ ngắn... Nên rất dễ bị đối tác thu mua ép giá. Và nếu không được bảo hộ, không được hoạch định từ phía nhà nước cũng như chính quyền địa phương, thì vững chắc sẽ có thêm nhiều loại nông sản khác của ta cứ mãi trong cái vòng quẩn quanh "xưa như trái dưa” vậy! Thanh Tường